MỘT SỐ KÍCH THƯỚC LỖ BAN THƯỜNG ĐƯỢC DÙNG TRONG KIẾN TRÚC TRUYỀN THỐNG
Theo một số khảo cứu lịch sử và tham khảo cả các tài liệu của cố GS KTS Ngô Huy Quỳnh, thước lỗ ban cổ từ thời các triều đại Phong kiến ở Việt Nam hiện nay được lưu trữ trong kho tàng viện khoa học lịch sử quốc gia. Thước được vua ban hành và quan lại dân chúng theo đó mà làm. Qua đó có thể xác định tầm quan trọng của việc áp dụng số liệu thước lỗ ban trong thiết kế , trang trí, xây dựng nhà cửa của các bậc tiền nhân từ xưa.
Cổ nhân có câu : Nhất mộ nhị phòng tam bát tự
Nghĩa là nhắc đến các việc quan trọng thứ nhất là mồ mả, thứ nhì là nhà ở và thứ ba là lý số. Ý nghĩa câu cũng nói lên tầm quan trọng của việc thờ cúng (âm phần) để nhớ đến công đức của tổ tiên, rồi thứ nói đến tầm quan trọng của việc xây nhà cửa (thông thủy, dương trạch sao cho vượng khí) hanh thông tốt đẹp và sau là tử vi lý số của người chủ thuận theo phong thủy lý số .
Như vậy, với tầm quan trọng 2 việc đầu , khi lựa chọn kích thước lỗ ban thường dùng của thước lỗ ban tùy theo từng mục đích sẽ cần phải xác định số liệu thông thủy (khoảng lọt sáng của cửa đi cửa sổ) bằng thước lỗ ban 52 , xác định số liệu xây mồ mả làm ban thờ (lỗ ban âm phần) bằng thước 39, hay xác định lỗ ban dương trạch cho bậc, tủ bệ bếp, đồ nội thất bằng thước 42,9…Và thông thường khi số đo lỗ ban rơi vào cung cát thì có màu đỏ, hung thì màu đen. Người ta hay gọi là 1 đỏ, 2 đỏ, 3 đỏ để nói việc kích thước lỗ ban rời vào 1 hay 2 hay cả 3 cung đều đỏ. Số liệu 1 cung đỏ thường phổ biến vì khi lựa chọn số liệu ít ra cũng phải rơi vào 1 cung đỏ. Còn với số đạt cả 2 cung đỏ thì được chọn nhiều hơn vì số liệu này sẽ được cả âm phần và dương trạch. Còn khi được cả 3 đỏ thì các số này được thường không nhiều, nhưng thường được mọi người chọn cho phần việc quan trọng.
Dựa vào kinh nghiệm thực tế và theo nghiên cứu của các chuyên gia Kiến Trúc A2, các con số lỗ ban đẹp thường được dùng là 3300,2550, 2350, 2150; 2170; 1970; 1530; 1250; 1170; 1070; 970; 810; 600; 410;…
Ví dụ số 600 (60cm) là số liệu đạt 2 cung đỏ là thêm đinh (dương trạch) và tiến bảo (âm phần). Tương tự số 1950 hay 1970 cũng cùng đỏ cả âm phần và dương trạch. Các số 2 đỏ này đều thường được chọn và áp dụng làm như xây bếp, đóng đồ thờ…
Số 2 cung đỏ âm – phần dương trạch đều tốt còn có thể kể đến 2170, 1750, 1470, 870, 690, 670, 610, 410, 390. To hơn có các số 3300, 3000 hoặc 2800, 2750
Với số 2150 (2,15m), gồm cả 3 cung đỏ : tiến bảo, (âm phần) ; tài đức ( dương trạch) và thông minh (thông thủy)
Số 3 cung đều đỏ thường được dùng có thể kể đến các số : 3600,2820,2620, 2550,2350, 2100, 1270, 1070, 1050, 810
Hay số 970 (0,97m) chỉ có duy nhất 1 cung đỏ là phú quý thuộc về âm phần lại rất thường được sử dụng làm số đo ban thờ hay số đo xây mồ mả ban thờ tổ tiên.
Số 1 cung đỏ thường hay dùng có thể kể đến : 900, 910, 1130,1170,1390, 1500 1770, 2230, 2500, 2700, 2950.
Riêng với việc chọn số đo thông thủy, cách chọn thường dựa vào số đo thước lỗ ban 52, với các số thường hay dùng là 550,570,750,810, 1000,1070, 1250, 1530, 1570, 1770, 1830, 2050, 2100, 2150, 2320 , 2350, 2550…
Nói tóm lại, trước khi làm nhà, hay đóng ban thờ… đều rất quan trọng. Theo lẽ thường, bà con nên tham khảo những con số lỗ ban kể trên để lựa chọn sao cho phù hợp với mục đích của gia đình .Trường hợp cẩn thận nhất ta nên gặp gỡ các chuyên gia tư vấn là các kiến trúc sư đã nghiên cứu về truyền thống dân gian hay các nhà phong thủy.
Bài và ảnh của Ths.kts. Vũ Việt Cường, văn phòng kiến trúc nhà vườn A2
